خلیل نوری
بی‌بی‌سی
۱۲ اسفند ۱۳۹۹ – ۲ مارس ۲۰۲۱

بر اساس آمار وزارت صحت عامه افغانستان شمار معتادان در این کشور به ۲.۵ میلیون نفر می‌رسد که نزدیک به ۸۵۰ هزار آن زنان هستند.

مسئولان این وزارت می‌گویند هیچ ولسوالی در کشور نیست که زنان معتاد در آنجا نباشند.

عبدالشکور حیدری، معاون اداره کاهش تقاضای مواد مخدر وزارت صحت عامه به بی‌بی‌سی گفت “بیشتر زنان معتاد در ولایت‌های شمالی و غربی” ثبت شده اند. به گفته وی زنانی که شریک زندگی، برادر و پدرشان مصرف کننده مواد مخدر بوده اند، آنها را وادار به مصرف کرده‌اند.

وی دلیل دیگر روی آوردن زنان به مواد مخدر در افغانستان را غم از دست دادن عزیزان و تسکین دردهای عاطفی با مصرف مواد مخدر می‌داند. از طرف دیگر، زنان روستایی که کار سخت می‌کنند با مصرف مواد مخدر به گفته آقای حیدری “درد کار شاقه را با مواد مخدر آرام می‌سازند.”

با یکی از زنانی صحبت کردم که یک و نیم سال است هروئین مصرف می‌کند. او زنی در یکی از ولسوالی‌های دورافتاده افغانستان است که اعتیاد به مواد مخدر را از همسرش گرفته. نمی‌خواهد از وی نام برده شود، می‌گوید سه کودکش نیز معتاد شده اند.

او می‌گوید: “مادر و پدر شوهرم هم دود می‌کنند، اولادهای خودم هم دود می‌کنند. اولادهای کلانم را دود پف می‌کنیم.” او می‌گوید بعد از عروسی متوجه شد که شوهرش معتاد است. این زن می‌گوید شوهرش “به زور برایش مواد داد، یک دود و دو دود، بلاخره من هم معتاد شدم. به من می‌گفت دود کن، چند سال به همین شکل همرایش زندگی کردم، بالایم فشار آورد که یک دود کن و هر مرضی که داشته باشی جور می‌شوی”.

این زن که حدود ۳۶ ساله است، از یک ماه به این سو در یکی از مراکز صحی زیر درمان است. او می‌گوید مدتی است که توانسته اعتیاد را ترک کند، اما در بازگشت به خانه، ترس از اعتیاد دوباره دارد.

در کل کشور ۴۰۷۰ بستر (تخت) برای درمان معتادان به مواد مخدر اختصاص یافته است، از آن جمله تنها هجده درصد آن برای زنان است. به گفته مسئولان شمار زنان معتاد در روستاهای افغانستان حدود دو برابر شهرهاست.

کودکان معتاد در افغانستان آسیب پذیرترین گروه معتادان هستند که شمارشان به “حدود یکصد و پنجاه هزار کودک” می‌رسد. کارمندان مبارزه با اعتیاد می‌گویند مصرف مواد مخدر در هر خانه می‌تواند تا ده تن را در معرض خطر اعتیاد قرار بدهد.

در کابل با وجود رقم بلند معتادان زن، تنها چهار مرکز درمانی زنان معتاد فعال است. شایسته حکیم، ناظم یکی ازین مراکز است. مرکزی که به گفته او در یک سال گذشته بیش از شش صد زن و ده‌ها کودک را از چنگ اعتیاد بیرون کرده است. خانم حکیم به بی‌بی‌سی گفت:

“کودکان چون بیشتر وابستگی به مادر دارند، ضرر می‌بینند، قربانی اعتیاد حالا کودکانی هستند که سن بسیار پایین دارند و وضعیت شان فوق العاده بحرانی و خطرناک است. بیشتر مادرانی که نزد ما می‌آیند، با کودکان معتاد به مرکز ما مراجعه می‌کنند.”

وزارت صحت می‌گوید سالانه تنها یک میلیارد افغانی (۱۳ میلیون دلار) برای مبارزه با اعتیاد اختصاص یافته است.

عبدالشکور حیدری، معاون اداره کاهش تقاضای مواد مخدر وزارت صحت می‌گوید بودجه این بخش در حدی است که “از هر صد نفر معتاد تنها یک نفر” درمان می‌شود.

او گفت: “ما ۴۰۷۰ بستر(تخت) داریم که تنها هجده درصد آنها به زنان اختصاص یافته که بسیار ناچیز است و باید ۴۰ درصد آن به زنان اختصاص یابد. سالانه یک میلیارد افغانی در بخش مبارزه با اعتیاد مصرف می‌شود که بسیار ناچیز است، یعنی ما می‌توانیم از صد نفر معتاد یک نفر را تداوی کنیم و ۹۹ نفر از تداوی باز می‌مانند.”

وزارت صحت می‌گوید برای درمان کل معتادان در این کشور سالانه به صد میلیارد افغانی (۱۳۰ میلیون دلار) نیاز دارند. این وزارت می‌گوید برخی پیشنهادها به دلیل کمی بودجه تایید نشده است.

افغانستان بزرگترین تولید کننده مواد مخدر است که در حال تبدیل شدن به یکی از مصرف کنندگان اصلی است، در حالی که امکانات درمانی به تناسب شمار معتادان بسیار ناچیز است.